Dina Mangsa Bangsa urang dijajah ku Walanda, meh unggal di wewengkon di Jawa Barat aya anu baruntak. Upamana bae di Majalengka jeung sabudeureunana. Di dinya, dina Abad ka-19, aya Gerakan baruntak ka Pamarentah Hindia Walanda anu kaasup rongkah. Pikeun nyanghareupanana, Walanda TEH Nepi ka kudu ngetrukkeun kakuatanana. ETA babarontakan teh digerakkeun ku Bagus Rangin. Malah saterusna mah, ambahanana teh henteu ngan di Majalengka bae. Geus puguh di sawewengkon Cirebon mah, da Harita Majalengka teh kabawah kénéh ka Kasultanan Cirebon. Ieu mah Nepi ka Karawang jeung Subang sagala. Bagus Rangin TEH pituin urang Majalengka. Asalna ti Kampung Demak, blandong, Rajagaluh, di tutugan beulah Kaler Gunung Ciremay.Anjeunna Teh putra Sentayem alias Buyut Téyom, Ajengan anu kaceluk luhur élmuna sarta loba santrina. Anu Matak pantes Upama dipikolot ku masarakat di dinya teh. Salian ti guguru ngaji ka nu jadi bapa, Bagus Rangin Oge guguru ka Rama Banten alias Ama Banten, ulama badag Ahli tarekat. Bagus Rangin kaasup santri anu Cerdas jeung Soleh, sarta katotol Gedé wawanén dina ngabéla bebeneran. Bakatna pikeun jadi pamingpin Geus katingali ti keur budakna kénéh. Anu Matak henteu Matak Kaget, sanggeus sawawa Bagus Rangin kapapancénan mingpin Kebagusan Jatitujuh ku Sultan Cirebon. Senapati Pangkatna. Engkéna, Jatitujuh TEH jadi puseur perlawanan Bagus Rangin ngalawan Pamarentah Hindia Walanda, anu keur ngajajah urang. Upama dijujut mah, Bisa disebutkeun Yen perjoangan Bagus Rangin Teh, neruskeun perjoangan Pangeran Suriawijaya. Mémang, Harita teh keur rahayat Cirebon marudah. Rahayat Cirebon henteu Sugema ku tindakan Pamarentah Hindia Walanda, anu loba ngarugikeun rahayat Cirebon. Pangeran Suriawijaya TEH Raja Kanoman. Hartina anu Baris jadi Sultan Kanoman, Sultan Upama wapat.TAPI, basa Sultan wapat, Walanda TEH Kalah ka ngangkat Pangeran Surantaka, anu henteu dipikaresep ku rahayat. Rahayat henteu sugemaeun. Da ari kahayang rahayat mah anu diangkat jadi sultan Teh Pangeran Suriawijaya. Katambah deuih kahirupan rahayat di padésaan keur kacida weritna, sabab diperes ku Bangsa cina. Harita loba desa anu disewa-séwakeun ku Pamarentah Hindia Walanda ka Bangsa cina. Pikeun malikkeun duit Sewana teh, rahayat ditibanan ku rupa-rupa pajeg. Aya pajeg Tanah, pajeg jambatan, pajeg sirah, jeung sajabana. Pangeran Suriawijaya, nyaéta Raja Kanoman teh, diusir ti Karaton Kanoman. Ari sababna, dianggap henteu ngabogaan hak pikeun nyicingan Karaton Kanoman. Pangeran Suriawijaya kudu kaluar ti Karaton Kanoman. Atuh puguh Kami kateusugema rahayat teh beuki nambahan. Ahirna rahayat teh nanduk ka Pamarentah Hindia Walanda. Rahayat Cirebon ngangkat Raja Kanoman jadi pamingpin pikeun ngalawan Pamarentah Hindia Walan ¬ da Katut usung-ésangna. Timbul Kami uru-ara di ditu, di dieu. Kaayaan di Cirebon jadi harénghéng. Pamarentah Hindia Walanda ngarasa kariripuhan nyanghareupan eta kaayaan Teh. Pikeun ngungkulanana, taya Bahasa lainnya carana iwal ti kudu nangkep pamingpinna. Nyaéta Raja Kanoman. Ceuk pamikir Pamarentah Hindia Walanda, lamun pamingpinna Geus beunang mah, rahayat anu baruntak teh kari bae néwakan. Carana mah Biasa bae ku réka-perdaya. Raja Kanoman diajak babadamian ku Walanda di Batawi. Maksudna mah cenah pikeun ngabadamikeun katusugema rahayat Cirebon. Kaasup anu aya patalina jeung kalungguhan Sultan Cirebon, anu Harita dicangking ku Pangeran Surantaka teh. Raja Kanoman mangkatna ka Batawi teh ngan dianteur ku urang sababaraha kapetenganana bae. Anjeunna Percaya YEN Pamarentah Hindia Walanda Moal jalir jangji. TAPI ari buktina mah henteu Kitu. Barang Geus Tepi ka Batawi, Raja Kanoman Ditangkep, Terus dibuang ka Ambon. Barang ETA Beja Nepi ka rahayat Cirebon, puguh Kami rahayat Cirebon teh beuki ambek. Perjoanganana beuki dihangkeutkeun. Kaayaan di Cirebon anu Geus tiis Teh, haneut Bahasa lainnya. Uru-ara beuki meuweuh ti nu enggeus-enggeus. Loba imah anu diduruk, utamana mah imah-imah jalma anu dianggap biluk ka Pamarentah Hindia Walanda. Harita, rahayat Palimanan nu perenahna ANTARA Jatitujuh jeung Majalengka, mimiti baruntak ngalawan paragegedén di daérahna. Anu jadi sababna, wewengkon anu dicicinganana diséwakeun ku bupati ka Bangsa cina.Sakumaha Biasa, Bangsa cina Meres rahayat ku rupa-rupa pajeg. Rahayat Palimanan minangsaraya jeung Menta bongbolongan ka Bagus Rangin. Ari sababna, Bagus Rangin Teh Geus dianggap pamingpin maranéhna. Bagus Rangin nyaluyuan kana tujuan Gerakan rahayat Palimanan, anu hayang Bebas tina panindes Bangsa deungeun. Ceuk Bagus Rangin, anu Wajib pangheulana dipaténi Teh Bupati jeung Wakil Residen Walanda. Sabab dina seuhseuhanana mah, maranéhna anu ngalantarankeun rahayat sangsara balangsak Teh. Apan manéhna anu nyéwa-nyéwakeun Desa ka Bangsa cina Teh. Leuwihna ti Eta, maranéhna deuih anu ngabéking Bangsa cina pikeun ngajalankeun usahana bari Meres rahayat. Rahayat Palimanan karumpul di imah Bagus Rangin di Bantarjati. Datang kana waktuna, rahayat teh ngaleut ngeungkeuy ngarurug Kota Palimanan, dipingpin ku Bagus Serit, adina Bagus Rangin. Palimanan dikepung ku rahayat, pendopo kabupaten diburak-barik. Ti dinya rahayat ngajorag Wakil Residen Walanda di imahna. Teu Bisa mangga Pulia, Wakil Residen dipaténi. Kitu Bahasa lainnya imah-imah pangagung anu dianggap biluk ka Walanda, dikepung wakul buaya mangap. Henteu saeutik pangagung anu ditelasan Harita kénéh. Ari anu salamet, kalabur ti Palimanan, Cirebon ngalolos ka. Malah Bangsa urang oge, anu dianggap mata-mata Walanda atawa Raket jeung kaom kolonial mah loba nu dipaéhan. Geus puguh ari imah Sakur urang mah cina, loba anu kari urutna. Diduruk. Kitu Bahasa lainnya nu nyicinganana, loba nu tinggal ngaran. Palimanan burak-barik.Seuneu ngagugudag ngahuru imah di ditu-di dieu. Sanggeus ngarurug Palimanan, rahayat Balik Bahasa lainnya ka salemburna-saIemburna.Sawaréh aya anu Terus ngagabung jeung Pasukan Bagus Rangin. Beuki lila, beuki loba bae anu ngagabung ka Bagus Rangin Teh. Kaasup urut Anak buah Raja Kanoman anu dibuang ka Ambon teh. Pasukan Bagus Rangin, Datang ti mana ti Mendi. Aya nu ti Subang, Karawang, Sumedang, Indramayu, Majalengka, Cirebon, Kuningan jeung. Cicirén Yen Gerakan Bagus Rangin Teh ambahanana lega. Anu Matak Kitu teh lantaran Gerakan Bagus Rangin Luyu jeung kereteg benci umumna rahayat anu keur katideresa. Mémang, perjoangan Bagus Rangin meunang sokongan ti rahayat di ditu, di dieu. Anu henteu milu jadi anggota Pasukan, ngarojong ku rupa-rupa Cara. Aya anu nyokong ku tanaga, senjata, atawa bekel anu mangrupa duit jeung kadaharan. Anu Mere sokongan moril Oge henteu kurang-kurang deuih. Malah aya sawatara gegedén ti Eta Daerah anu ngarojong kana perjoangan Bagus Rangin. Utamana mah nyadiakeun senjata-senjata Bedil kayaning, mariem, jeung sajabana. Ku lantaran Kitu, munasabah Kami Upama Pasukan Bagus Rangin TEH ngajanggélék jadi Pasukan anu tohaga. Pamarentah Hindia Walanda boga anggapan Gerakan Bagus Rangin TEH Baris ngabahayakeun kana kakawasaanana.Pamarentah Hindia Walanda di Batawi nugaskeun Nicolaes Engelhard mingpin Pasukan Hindia Walanda pikeun num ¬ pes perjoangan Bagus Rangin. Eta Pasukan Walanda TEH dibantuan ku Pasukan ti Bangkalan Madura, nu dipingpin ku Mangkudiningrat. Salian ti eta, sultan jeung nu bupati daérahna aya di sabudeureun TEMPAT Bagus Rangin bajoang, diparéntah kudu ugirimkeun Pasukan, mantuan Pasukan Walanda. Bupati anu ngirimkeun pasukanana pikeun man ¬ tuan Walanda TEH nyaéta Bupati Sumedang, Subang, Karawang, jeung Cirebon. ETA Pasukan Teh kabeh ngambreg ngarurug Pasukan Bagus Rangin di puseurna, nyaéta di wewengkon Bantarjati, Jatitujuh. Der Kami atuh perang rongkah. Akibat tina peperangan anu lumangsung mangbulan-¬ Bulan, loba Korban jiwanya ti doa pihakanana. Lolobana anu Korban Teh Bangsa-Bangsa urang urang kénéh. Ari sababna, anu kudu disanghareupan ku Bagus Rangin TEH Pasukan anu dibawa ku parabupati pikeun mantuan Walanda.Ari Bangsa Walandana mah ngan sababaraha urang bae. Nyaéta anu jadi pamingpinna. Ku lantaran eleh loba jeung eleh tohaga senjatana, lila-lila mah Pasukan Bagus Rangin Teh kadéséh. Pasukan Bagus Rangin Bisa ngalolos tina kepungan Pasukan Walanda jeung parabupati anu biluk ka Walanda. Terus nyarumput, sarta pikeun sawatara waktu mah ngeureunan gerakanana. Paméntah Hindia Walanda nyaho, Yen Gerakan Bagus Rangin Teh TACAN bener-bener Bisa diungkulan. Ibarat seuneu dina durukan huut, anu sawaktu-waktu Bisa ngagedur Bahasa lainnya.Anu Matak satékah-Polah ngusahakeun, sangkan Gerakan Bagus Rangin Teh bener-bener pareum. Teh Walanda Oge apaleun kana bibit-buit baruntakna Bagus Rangin. Pikeun mareumkeunana, teu CUKUP ku dilawan ku bae senjata. Nya teu kungsi lila ti Harita, Pamarentah Hindia Walanda ngayakeun perjangjian jeung Sultan Sepuh Katut Sultan Anom, doa Sultan Cirebon. Eusina ETA perjangjian Teh, di antarana, Raja Kanoman anu dibuang ka Ambon, dipulangkeun Bahasa lainnya ka Cirebon sarta dijungjung lungguh jadi sultan. Salian ti ETA, urang teu meunang cina cicing di desa-desa. Sakabéh pajég anu jadi kabeubeurat rahayat dileungitkeun, sarta sultan teu meunang Meres ka rahayatna.TAPI ETA perjangjian teh henteu Bisa mareumkeun perjoangan rahayat Jatitujuh jeung sabudeureunana. Komo sanggeus Gupernur Jendral Wiese diganti ku Daendels mah. Daendels ngarecah Kasultanan Cirebon. Malah saterusna mah Daerah Cirebon Teh dijieun milikini Pamarentah Walanda.Sultan dijieun pagawé negri anu digajih ku Pamarentah. Raja Kanoman, anu Geus jadi Sultan Cirebon, teu Panuju kana eta aturan. Tanpa tedeng aling-aling nembrakkeun kateupanujuna ka Pamarentah Hindia Walanda.Ku lantaran dianggap ngalawan Pamarentah, Raja Kanoman dipocot tina kalungguhanana, diganti ku nu Sejen, anu nurut kana kahayang Walanda.Tindakan Daendels Kitu Teh, ngalantarankeun rahayat Cirebon marudah Bahasa lainnya. Raja Kanoman kacida dipikacintana ku rahayat Cirebon.Raja Kanoman dianggap pamingpin anu Gedé wawanén pikeun merjoangkeun nasibna. Akibatna, nya ngagedurkeun Bahasa lainnya sumanget perjoangan rahayat di sawatara Daerah, anu tadina rek pareum.Bagus Rangin Oge henteu tinggaleun. Terus bae mepek balad Bahasa lainnya. Henteu lila, jeung henteu hese deuih. Dina waktu anu sakeudeung Oge Geus Kumpul Puluhan rebu Anak buahna. Urut Anak buahna tiheula, ditambah ku Anak buah alanyar anu teu resepeun kana tindakan Pamarentah Hindia Walanda. Ayeuna mah tujuan Gerakan Bagus Rangin TEH teuwih Jembar Bahasa lainnya. Lain bae pikeun merangan kateuadilan kaom penjajah jeung Antek-antékna, TAPI pikeun ngadegkeun nagara anyar. Nagara anu mandiri, anu henteu gumantung ka Walanda. Karajaanana REK dingarananan Nagara Panca Tengah. Ari piseur dayeuhna di Bantarjati. Rajana, Bagus Rangin. Mireungeuh galagat Kitu, Walanda Oge henteu cicingeun. Terus bae ngeprik pasukanana. Boh Pasukan Walanda, boh Pasukan parabupati anu biluk ka Walanda. Pasukan Bagus Rangin dikepung ku Eta Pasukan Gabungan Walanda jeung Antek-antékna teh. Ayeuna mah balad Walanda teh jumlahna leuwih loba BATAN perang anu munggaran. Sababna, Salian ti parabupati ti wewengkon anu deukeut ka Jatitujuh, ditambahan ku Pasukan Mangkunegara ti Solo, Pasukan-Pasukan ti Kabupaten Cianjur, Bogor, jeung Limbangan. Gubernur Hindia Walanda nunjuk Bupati Sumedang, Surialaga, anu katelah Pangeran Kornél, pikeun ngaluluguan numpes Bagus Rangin . Ari Bagus Rangin dibantuan ku kapetenganana saperti Bagus Serit, Buyut Merat jeung Buyut Déisa. Nadah pangrurug balad Walanda di Bantarjati. Der perang rongkah. Ku lantaran eleh loba jeung eleh tohaga senjatana, Pasukan Bagus Rangin kadéséh. Sawaréh Ditangkep beunang, sawaréh Bahasa lainnya Bisa Lolos. Bagus Rangin ngalolos Terus, nyumput di Hiji TEMPAT, di Daerah Pangayonan ayeuna. Di dieu mepek balad Bahasa lainnya. TAPI pihak Walanda Terus ngadéséh Pasukan Bagus Rangin, Nepi ka Kampung Sindang. Operasi Militer Pasukan Pamarentah Kolonial diterus ¬ keun ka desa-desa anu dijieun penyumputan ku balad Bagus Rangin. Anu kapanggih ditangkepan sarta dibanda. Teu Bisa hojah, lantaran Pasukan Walanda jumlahna leuwih loba.Ahirna, Bagus Rangin Oge katangkep di Panongan, tanggal 27 Juni 1812.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar